GIẤC MƠ NƯỚC MỸ!!!

Lời giới thiệu:

Bài dự thi viết về nước Mỹ gửi từ Sài Gòn bằng email, được đăng nguyên văn, không thêm bớt! Bài viết ngắn, tác giả 30 tuổi, cho biết: đây là những câu hỏi mong được các chú bác anh em ở Mỹ trả lời!!!

*

Tôi muốn được đặt chân tới Mỹ!

.
Đó là điều mơ ước cháy bỏng của tôi từ khi biết nhận thức sau khi rời Trung Học để bước vào đời! Vì sao ư? Để tôi tìm hiểu về nền văn hóa, chính trị, giáo dục, kinh tế của nước này. Để tôi tự trả lời cho nhiều câu hỏi cứ thôi thúc trong đầu mình bao nhiêu năm qua, từ khi tôi biết nhận thức về đời sống!

Tôi muốn đến Mỹ, để tôi hỏi vì sao đồng bào tôi có mặt ở đây! Và sự ra đi này kéo dài hơn một thế hệ rồi, mà đến bây giờ hang ngày đi ngang Tòa Đại Sứ Mỹ ở Sài Gòn vẫn còn lũ lượt người chờ đợi một tấm vé đặt chân vào Mỹ! Dù đất nước Việt tôi im tiếng súng đã lâu! Từ khi tôi chưa chào đời!!!

Tôi muốn đến Mỹ xem coi có phải đó là Thiên Đường không? Mà đồng bào tôi, bạn bè tôi sau khi định cư vài năm có trở về thăm quê, họ như một con người khác! Lịch sự, nhã nhặn! Có kiến thức giỏi giang hơn rất nhiều!!! Tôi tự hỏi điều gì đã làm nên đôi hia bảy dăm đó?

Tôi muốn đi để hỏi các cô gái lấy chồng “Việt Kiều Mỹ” niềm vui rạng ngời hơn các cô gái phải bán thân đi Đài Loan, Hàn Quốc, Campuchia?

Tôi muốn đi để thấy, để biết Tổng Thống Mỹ có phải ông Trời không? Mà sao cả thế giới phải nghe ngóng, chờ đợi mỗi mùa bầu cử Tổng Thống Mỹ?

Và tôi muốn đi để hỏi các Chú Bác những chiến hữu của Ba tôi ngày xưa, được chìa khóa HO để đến thiên đường nước Mỹ! Có còn nhớ đến bạn bè chiến hữu, quê hương hay không? Mà sao ai cũng chen chân bỏ lại “chùm khế ngọt!” mà hân hoan làm kẻ lưu vong???

Tôi muốn gặp những người cùng lứa tuổi tôi là Người Mỹ Gốc Việt để thử xem cách xa hai nửa bán cầu, tuổi trẻ có gì giống và khác nhau?

Cuối cùng, tôi muốn đi để xem vì sao, hấp lực gì mà hàng triệu người miền Nam đổ xô ra biển không định hướng những năm sau 1975 đến những năm 1990 và tiếp tục đến bây giờ bằng nhiều cách?

Nhưng đường đến nước Mỹ với mình chắc xa diệu vợi! Thôi thì các Chú, Bác anh em đồng bào ở Mỹ có ai còn tâm tình với những người bên này vui lòng trả lời dùm tôi, một thanh niên 30 tuổi những câu hỏi vừa nêu, để tôi khỏi khắc khoải về một nước Mỹ vô cùng lạ lẫm, và thần kỳ! Nếu vậy, thì âu cũng là một niềm vui lớn rồi! Chứ chưa dám nghĩ ngày nào đó mình đạt chân đến Mỹ quốc!!!

Mong lắm thay!

Nguyên Giang

(Bên Trong Việt Nam)

*

Trần Văn Giang dịch ra tiếng Việt bài trả lời của Bác Sĩ Trần Quang Minh.

(Mời xem “Original English Version” ở bên dưới bản dịch này)

Thân chào Cháu Nguyên Giang – Người bạn trẻ  còn quan tâm đến đất nước,

Chú tên là Gary Trần, một “khứa lão” đã 78 tuổi mà cháu nói đến trong bài viết rất lý thú của cháu gọi là “Giấc Mơ Về Nước Mỹ.”

Đúng như cháu đề cập, chú là một trong số trên 3 triệu người Việt sống sót “may mắn” từ bỏ quê cha đất tổ, thân thuộc, tài sản vượt thoát ra khỏi Việt Nam 40 năm qua sau khi Việt Nam “được” cộng sản “giải phóng.” Chú phải ra đi trong hoàn cảnh như vậy, thứ nhất để tránh sự giam cầm, hành hạ, hoặc phải bỏ xác trong các “trại tù cải tạo” dã man, vô nhân đạo của cs (hàng trăm ngàn người bạn của Chú kém may mắn hơn đã bỏ mình trong các trại này); thứ hai là Chú ra đi để tìm cái “Giấc mơ Hoa kỳ” y như cháu đã viết và viết rất lưu loát trong bài tham luận của cháu…

Chú cũng nói “may mắn” bởi đã có cả nửa triệu đồng bào đã chết ở biển cả trong các cuộc vượt biển tìm tự do.

Như đại đa số đồng bào tị nạn cộng sản ở hải ngoại, Chú, 5 đứa con của Chú – 4 gái và 1 trai (đều ăn học thành tài ) – con dâu, và con rể nhận thức được rằng “Giấc Mơ Hoa kỳ” trên miền đất hứa này là một hiện thực vượt qua khỏi mọi sự tưởng tượng phi thường nhất. Hàng ngàn các doanh nhân Mỹ gốc Việt khác còn thành công to lớn hơn chú và gia đình. Người Việt tị nạn cộng sản đã đóng góp rất đáng kể cho sự thịnh vượng, sự hùng mạnh của mảnh đất đã bao dung họ… Họ cũng chính là những người đã cung cấp số lượng ngoại tệ (“kiều hối”) đến 14 tỉ đô la hàng năm cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Không có số kiều hối này (7.5% Tổng sản lượng quốc giá Việt Nam trong năm 2015) Việt cộng có lẽ đã phải ngáp những cái ngáp cuối cùng.

Dựa trên kinh nghiệp và khả năng cá nhân Chú, Chú nghĩ là Chú có thể trả lời khá thỏa đáng các câu hỏi mà cháu và đồng bào trong nước đang ngày đêm băn khoăn:

“Tại sao Hoa kỳ lại thu hút được sự chú ý của toàn thể nhân loại trên hành tinh này…?”

Chú xin cô đọng các trả lời vắn tắt qua 10 điểm sau đây:

1. Chính trị Hoa kỳ là một nền dân chủ dựa trên hiến pháp đã thành hình từ 240 năm trước. Nền dân chủ hiến pháp của Hoa kỳ được xem như là nền dân chủ lâu dài và bền vững nhất hoàn cầu. Sự giầu mạnh của Hoa kỳ rất dễ hiểu: Quốc gia không thể làm nên trò trống gì trong khi luôn luôn có chính trị rối ren và xã hội bất ổn.

1. Hoa kỳ là quốc gia duy nhất trên quả đất có văn bản pháp lý cao nhất của quốc gia – Hiến pháp – thừa nhận chính quyền thể hiện theo ý của Thượng đế; và truyền thống giá trị của quốc gia dựa trên nguyên tắc của giáo lý Do Thái giáo và Thiên Chúa Giáo. Giả tỉ giá trị gia đình và quốc gia xây dựng trên nền tảng của chủ nghĩa vô thần thì mục tiêu cao cả của xã hội sẽ không có cơ hội tồn tại, chưa nói đến phát triển. Thật ra, “boác Hù” đã lẹ tay mượn đỡ (cs thích chơi ngang, không hề có xin phép ai bao giờ?) nguyên con nhiều dòng, từng chữ một, từ bản “Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa kỳ” và “cóp-pi và dán” vào bản “Tuyên Ngôn Độc lập” mà boác đã đọc rất long trọng ở Quảng Trường Ba đình trước đây. “Cóp-pi” là một chuyện; ai làm cũng được. Vấn đề ở đây là boác không tin và không làm theo những gì boác đã “cóp-pi.” Boác xây dựng một nước Việt Nam theo “xã hội chủ nghĩa” làm thiệt mạng hơn 3 triệu đồng bào vô tội.

1. Hoa kỳ là một quốc gia duy nhất trên thế giới mà quyền căn bản của công dân được công bố rõ ràng và được Hiến pháp bảo vệ. Nhờ đó, người dân Hoa kỳ có tự do thực sự nhất trong lịch sử của nhân loại. Ngược lại, dưới các chế độ độc tài cộng sản, người dân chỉ là “nô lệ” của nhà nước / chính quyền.

1. Hoa kỳ là quốc gia duy nhất cho phép người dân có quyền sở hữu vũ khí cá nhân; và quyền này cũng được Hiến pháp bảo vệ – không chính quyền độc đoán nào có quyền tước vũ khí của họ. Sở hữu vũ khí cá nhân tạo điều kiện cho sự tự do của người dân. Họ sống, làm việc mà không phải sợ hãi chính quyền sẽ trở thành độc đoán hay cá nhân bố láo toan tính đe dọa họ.

1. Vô tiền khoáng hậu, Hoa kỳ là quốc gia có một quân lực hùng mạnh nhất, tinh nhuệ nhất, trang bị tối tân nhất trong lịch sử nhân loại. Quân lực Hoa kỳ luôn luôn đặt dưới quyền chỉ huy của một chính quyền dân sự. Điều này làm cho quân lực phải được dùng để phục vụ và bảo vệ dân. Khái niệm “Quân lực từ dân và phục vụ dân” có từ thời cách mạng dành độc lập, bảo vệ chủ quyền và quyền lợi quốc gia. Khái niệm này tiếp tục duy trì để tránh các cơ hội chính phủ trở thành độc tài kiểm soát quân lực. Ngoài ra Hoa kỳ không dùng quân lực để trấn áp, đe dọa các dân tộc khác trên thế giới.

1. Hoa kỳ là một quốc gia duy nhất trên thế giới mà toàn thể công dân chỉ gồm dân di cư hoặc tị nạn đến từ các quốc gia có thành tích đàn áp chính trị, áp bức tôn giáo, bao vây kinh tế chính ngay dân của họ. Họ di cư, đến tị nạn ở Hoa kỳ để có đời sống khả quan hơn khi còn ở nơi quốc gia của họ. Công dân Hoa kỳ nối kết với nhau bằng hoàn cảnh tương thông, chia sẻ kinh nghiệm, mục đích và kiến thức. Quan trọng hơn hết, họ cùng có khát vọng về đời sống tự do; về nhân phẩm và nhân quyền được tôn trọng; và quyết tâm cùng chung sống với nhau trong một “hiệp chủng quốc.”

1. Hoa kỳ là quốc gia duy nhất có tổ chức chính quyền đúng cái nghĩa “vì dân và do dân” (chứ không phải do tuyên truyền mị dân). Chính quyền của dân bảo đảm và khuyến khích sự tham gia, đóng góp và duy trì cho tiến bộ và quyền lợi chung của quốc gia. Công dân chỉ có thiện chí thực sự phụng sự quốc gia nếu câu hỏi “Phần nào dành cho tôi?” được giới chức có thẩm quyền trả lời thỏa đáng. Chỉ ở Hoa kỳ, lá phiếu của người dân có ý nghĩa, cần thiết và có tác dụng.

1. Thể chế chính trị của Hoa kỳ gồm có 3 ngành: Hành Pháp, Lập Pháp và Tư Pháp. Quyền hạn của mỗi ngành đã được định nghĩa một cách rõ rệt. Mỗi ngành, trong hành động, riêng biệt và đủ thẩm quyền để giữ phần kiểm soát và thăng bằng với nhau. Với 3 ngành riêng rẽ như vậy, các cá nhân, hay đảng phái không có cách gì thao túng hoàn toàn thể chế của chính thể dân chủ Hoa kỳ.

1. Hoa kỳ được thiên nhiên ưu đãi với đất rộng bao la, tài nguyên phong phú hỗ trợ cho một nền kinh tế đa dạng. Người dân chăm chỉ, siêng năng, nhiều sáng kiến và giầu óc đầu tư, kinh doanh. Hầu hết các phát minh kỹ thuật lớn cho nhân loại đều phát xuất từ Hoa kỳ. Số lượng sách và báo phát hành cũng rất lớn. Các trường đại học hành đầu thế giới đều tọa lạc ở trên lãnh thổ Hoa kỳ. Các Chương trình khảo cứu về mọi ngành nghề được thực thi. Sự giàu có và thịnh vượng vô bờ bến…

1. Sau hết, hệ thống kinh tế Hoa kỳ thực sự được tạo ra trên chủ thuyết thuần túy tư bản và tự do cạnh tranh. Lịch sử nhân loại đã chứng minh nhiều lần rằng tư do tư hữu và cạnh tranh là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế bởi vì đó cũng chính là bản chất và mong ước tự nhiên của con người. Mỗi lần cháu thấy các lãnh đạo quốc gia nào đi chệch cái hướng ý thức hệ tư bản đó, giống như vài quốc gia ở Âu châu và Châu Mỹ thân cộng đang làm, cháu sẽ thấy họ làm què quặt đi cái kết quả thăng tiến, hoặc tệ hơn nữa,, làm kinh tế tắc nghẽn không lối thoát như các nớc cộng sản Đông âu, Tàu cộng và Việt cộng trước đây; và bây giờ là Cuba và Bắc Hàn. Nền kinh tế tư bản ở Hoa kỳ làm cho nước Hoa kỳ giàu có hết chỗ nói và cũng đồng thời nâng cao hẳn lên mức sống của dân Hoa kỳ. Sự thăng tiến kinh tế ở Hoa kỳ cũng là động lực thúc đẩy nền kinh tế của toàn cầu lên mức độ cao hơn trong gần 100 năm qua.

Lời cuối

Để nói và viết cho đầy đủ về 10 điểm cơ bản và đặc sắc của kinh nghiệm Hoa kỳ thì phải mất rất nhiều giấy mực. Cháu Nguyên Giang thân mến, để biết thêm chi tiết, cháu chỉ việc gõ trên “Google Tìm kiếm” (Google search). Chú thấy có ít nhất trên 10 triệu bài viết về 10 điểm chú vừa trình bày.

Nhưng mà việc gì cháu phải mất thời giờ tìm kiếm? Cháu có thể họp mặt cùng với một vài người bạn thân cùng chí hướng hiện đang sống ở trong nước để tìm cách phá, dẹp bỏ “Bộ Máy Kìm Kẹp” hiện tại cùa chế độ cộng sản. Giải thể hoàn toàn cái ý thức hệ cộng sản đã lỗi thời để giải thoát các thế hệ tương lai của dân tộc. Cháu không cần phải tìm các lời giải từ bên ngoài Việt Nam cho các vấn đề của người trong nước bởi vì cháu sẽ không tìm thấy lời giải nào từ hải ngoại cả… Bởi vì các “Ông chú hải ngoại” không làm nổi một chuyện dễ dàng là “ngưng” nuôi dưỡng chế độ lãnh đạo tham nhũng bằng cách ngưng gởi 14 tỉ đô la về Việt Nam mỗi năm.

Đừng trông cậy vào hải ngoại và cũng đừng trông cậy vào Mỹ. Lần cuối, quân dân miền Nam trông cậy vào Mỹ đã đưa đến việc miền Nam mất vào tay cộng sản; và cũng trong lần cuối boác Hù trông cậy và boác Mao thì nay các cháu sẽ phải học tiếng Quan thoại trong một tương lai rất gần.

Chú chúc cháu Nguyên Giang gặp nhiều may mắn. Chú cầu nguyện cho cháu mau chóng thành công… Đừng sợ hãi. Không có nhà “tù cải tạo” nào lớn cho đủ để nhốt cả 90 triệu dân Việt quyết tâm. Tất cả các chế độ cộng sản Đông âu bị đánh đổ một loạt bởi chỉ khoảng 100 ngàn người dân Đông âu yêu nước nhiệt tâm. Chế độ Tàu cộng cũng suýt chút nữa thì đi đong chỉ vì 20 ngàn sinh viên ờ quảng trường Thiên An môn.

Chú Gary Trần

*

English Version written by Dr, Trần Quang Minh`

Dear My Young Compatriot Nguyen Giang:

My name is Gary Tran, a 78-year-old “uncle” that you talk about in your excellent write-up entitled “The American Dream.” Yes, I am one of the roughly lucky 3,000,000 South Vietnamese who fled their beloved motherland and left their cherished friends and relatives some 40 years ago after the so-called “liberation.” I had to do that. Firstly to run away from unspeakable miseries or even probable death at the hands of inhumane communist authorities and their cruel gulag guards. They murdered a quarter million of my fellow South Vietnamese “My Nguy,” and; then secondly, to search for the “American Dream” that you so eloquently talked about in your open letter on the Internet.

I said lucky because I was not among the half a million of my unlucky compatriots who lost their lives in the Eastern Sea in their similar unsuccessful attempts to escape persecution and repression. For your information, the right to flee one’s country to escape ill treatment by that country government is one of the fundamental human rights recognized and honored by all the signatories of the United Nations Charter.

Like the overwhelming majority of the 3,000,000 South Vietnamese overseas expatriates, my 5 well-educated children — 4 boys and 1 girl — and their mates and I did realize our separate “American Dream” beyond our wildest dreams because every single one of us has markedly improved our livelihood in this blessed land. Thousands other entrepreneurial Vietnamese Americans did even much better than that. Therefore, we contributed significantly to the wealth, prosperity, strength, and security of our adopted motherland and its compassionate people that so generously welcomed us. Not only that the Vietnamese expatriates, presently provided a great portion of the yearly $14 billion of cash infused into the economy of Viet Nam, without that this country would be in direr straits than what it is now.

Relying on my personal experience knowledge and ability, I think I could be in a pretty good position to try to fulfill your request to answer the questions which have been gnawing your heart and mind all these years as why the USA is such a constant and lasting attraction for our fellow Vietnamese. It is the life magnet of all the people around the world, those so-called “tired, poor huddled masses yearning to breathe free, the wretched refuse of your teeming shore, the homeless tempest-tossed” people of this planet.

Having said that, here are in a nutshell the specifics I can come up with in a hurry. The following 10 pillars are the characteristics of the American exceptionalism among many other minor but by no means useless features:

1. The USA is an enduring constitutional democracy with an unchanged and unabated constitution that has lasted some 240 years, making it the longest stable democracy of all time. You just cannot build the most prosperous country in the world with continuous political turmoil and social unrest.

1. The USA is the only nation on earth where its founding documents affirmed that the authority of its government emanated from God, and its traditional values are based on Judeo-Christian principles. Without a reliable set of familial and national values based on core religious beliefs, no coherent and purposeful social endeavors are possible or lasting. In fact, your old Uncle Ho borrowed one document words for words–the Declaration of Independence — in his Declaration of Independence from the French colonialists at Ba Dinh Square years ago. But the problem was he did not believe a single word of these lofty principles. Otherwise, he could have built a United States of Viet Nam, and at least 3,000,000 of his compatriots would not have died in vain.

1. The USA is the unique country in the world where the fundamental rights of its citizens are clearly spelled out in and guaranteed by its constitution, making it the freest country in human history. No worthwhile and meaningful human accomplishments can flourish in a tyrannical political system where citizens are viewed as slaves of the state.

1. The USA is the only nation in existence where the right to keep and bear arm is recognized precisely as a constitutional right of its citizens, assuring them that force could easily impose no tyranny against their will. This condition would guarantee a people perpetually free from the worry of having to live and work under the shackles of dictatorship and tyranny or subversion and exploitation by a few unscrupulous individuals on the mass of hapless, unsuspecting citizens.

1. The USA is the only country in history where its mighty armed forces are a non-conscripted, well-trained, well-equipped, and well-led and professional military force that has always been submissive to the control of civilian authority, making it the only powerful force for good in the history of civilization. This concept of a citizen militia was born during the American Revolution as a force that defends the people, maintains their country’s independence, preserves its sovereignty, furthers its foreign policies, and protects its interests. These principles were inculcated in the sub-consciousness of the American people for 2 1/2 centuries and had prevented a military dictatorship in all its history although there are ample opportunities for that. This mighty force is stronger than the next 8 military forces combined (it was the next 10 until Obama emasculated it recently) and was never used to subjugate any people or dominate any country in the history of the world.

1. The USA is the only country in world history where its entire citizenry is made up of refugees coming from every corner of the earth who escaped religious persecution, political oppression, conflict devastation, economic upheaval, and financial collapse in search for a better life for themselves and their families. Therefore, its citizenry is bound by a common background and experience or shared purpose and vision: unquenchable love of liberty, unshakable commitment to democratic principles, firm belief in the full development human potential, and strong commitment to a peaceful coexistence among the community of nations.

1. The USA is one of the unique systems of governance conceived on the “of-by-and-for-the-people” principle that is working fairly well since its inception with few hitches along the way. This system all but assures that the people would participate actively in its function, contribute substantially to its consolidation, work diligently to its perfection, and strive continuously for its perpetuation. Human beings only thrive when the perennial question “What’s in it for me?” is answered adequately to their satisfaction. Nowhere else a citizen’s vote is so necessary, so meaningful and so impactful as in the USA.

1. The USA is a good political regime where the three traditional executive, legislative, and judiciary powers of government are clearly defined in its founding documents and kept separate in their practice, with adequate checks and balances. These systems are making it impervious to manipulation for the benefit of a few perfidious individuals at the detriment of the many unaware folks. The American vibrant democracy sets a perfect example of democratization in the interest of the entire world at large.

1. The USA is blessed with vast land mass and extended continental shelves that are diverse in ecological features, abundant of natural resources, and conducive to all kinds of economic endeavors by a multitude of ethnicities. The people are highly innovative, inventive, and productive, remarkably entrepreneurial, hard-striving, and capable, fiercely independent, intelligent, and committed. Here is the place where most inventions and innovations in all fields of human endeavors are produced. All types of industries and businesses big and small are developed. A tremendous quantity of books and magazines are published; Top-notch universities and institutes of higher learning are established.   Humongous number of researches and studies of all kinds of intellectual pursuits are conducted. An endless stream of products and services are provided; Constant new processes and technologies are tried, massive agricultural products are harvested; Vast wealth and unimaginable prosperity are created. (That is until the neo-communists come along that dampen this momentum quite a bit.)

1. Lastly, the USA is one of the very few economic systems that is indeed built on an unadulterated tried and true capitalistic ideology based on a genuine meritocracy. Human history has shown time and again that this is the only system that is conducive to sustained and unabated economic development because it’s responsive to and conformed with human nature and aspiration. Every time you stray away from that ideology, just like the Asian communists did at one time or each time, you tinker with it as the European or American neo-communists have been doing right now, you compromise the system, jeopardize its results, and worse, bring about economic stagnation like in Europe or engender out-of-control corruption with increasing disparity of incomes like in China or Viet Nam or incredible underdevelopment and miseries like in Cuba or North Korea. The American economy has created the greatest amount of wealth and the highest standard of living in the shortest span of time for its people and has been instrumental in driving the entire global economy to a greater height for almost a century.

In closing

Now to expand on these 10 fundamentals of the exceptional American experience, it would take volumes of writing. My dear Nguyen Giang, if you want more details, just simply Google them on the Internet. For this is beyond the scope of this succinct attempt to prime your thirst for knowledge. The last time I checked, there is, at least, a million articles on these 10 items I listed.

But, why would you waste your time doing that, my young friend? Get together with all your young friends and fellow patriots who have a burning desire for betterment like you. Use your time and effort to find ways and means to destroy the present coercive machinery (“Bộ Máy Kềm Kẹp“). Dismantle this contradictory and outdated ideology, and defeat the existing unaccountable system of governance for your generation’s benefit and the salvation of future generations of Vietnamese people. Don’t look overseas for solutions to these pressing ongoing problems of your fellow Vietnamese. There won’t be any. Your oversea “uncles” could not even do the easiest thing to weaken the sworn enemies of democracy and the perpetrators of your fellow Vietnamese’s miseries: stop infusing $14 billion annually into Vietnam’s economy to fuel its leaders’ unbridled corruption. So, don’t expect anything from them or the USA. The last time the South Vietnamese relied on the Americans they lost their country and plunged the Vietnamese people into their present intractable ordeal. And the last time your Uncle Ho relied on Comrade Mao, it looks like that you all will have to study Mandarin in about 3 years.

Good luck Nguyen Giang. We all will pray for your success. Don’t be afraid. There are no gulags big enough to incarcerate 90,000,000 determined people. All the former communist regimes in Europe were overthrown by less than 100,000 patriotic and resolute, committed and enlightened people. The Chinese behemoth system was almost trashed by 20,000 unarmed students at Tiananmen Square.

“Uncle” Gary Tran